Το γένος ophrys είναι από τα πιο ενδιαφέροντα μεταξύ των ορχιδεών. Όλα τα είδη του γένους προέρχονται από έναν κοινό πρόγονο, που μέσα από μυστήριους εξελικτικούς μηχανισμούς διαχωρίσθηκε σε πολλά είδη. Η εξέλιξη των ειδών αυτών είναι ενεργή αφού συνεχώς προσδιορίζονται νέα είδη και υποείδη. Όλα τα είδη ophrys ξεχωρίζουν από τις υπόλοιπες ορχιδέες με βάση 2 ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Το πρώτο είναι η αναπαραγωγή τους μέσω της σεξουαλικής εξαπάτησης αρσενικών εντόμων. Οι ophrys ανέπτυξαν οπτικά, απτικά και οσφρητικά ερεθίσματα με τα οποία παρασύρουν τα αρσενικά έντομα σε ψευδοσυνουσία και με τον τρόπο αυτό μεταφέρουν γύρη από το ένα φυτό στο άλλο. Το δεύτερο είναι στη δομή του άνθους, όπου ένα τέπαλο, το κατώτερο, έχει διαφοροποιηθεί μορφολογικά και αποτελεί την πλατφόρμα επικάθησης του εντόμου – επικονιαστή. Αυτό ονομάζεται χείλος και η κατασκευή του, το σχήμα του, το χρώμα του, το σχέδιο που έχει (θυρεός), αποτελούν σημαντικά κλειδιά ταυτοποίησης του είδους. Οι ophrys ανθίζουν από τον Ιανουάριο ενώ οι περισσότερες τον Μάρτιο – Απρίλιο και η ανθοφορία κάθε ατόμου διαρκεί 2-3 εβδομάδες το πολύ. Οι περισσότερες έχουν προσαρμοσθεί σε ξερά και άγονα εδάφη, σε περιοχές με μακκία βλάστηση και φρύγανα.
Ενδεικτική βιβλιογραφία για ορχιδέες: 1) Ορχιδέες της Ελλάδας Ν. Πέτρου – Μ. Πέτρου – Μ. Γιαννακούλιας εκδ. Ε.Ε.Π.Φ. – Οκτώ σύννεφα, 2) Ορχιδέες της Ελλάδας – Το γένος ophrys Ζήση Αντωνόπουλου – Mediterraneo editions.
Ενδεικτική βιβλιογραφία για ορχιδέες: 1) Ορχιδέες της Ελλάδας Ν. Πέτρου – Μ. Πέτρου – Μ. Γιαννακούλιας εκδ. Ε.Ε.Π.Φ. – Οκτώ σύννεφα, 2) Ορχιδέες της Ελλάδας – Το γένος ophrys Ζήση Αντωνόπουλου – Mediterraneo editions.
Τάσος Λύτρας
Ophrys aesculapii (Οφρύς του Ασκληπιού): Ελληνικό ενδημικό με εξάπλωση στην Στερεά Ελλάδα, ανατολική Πελοπόννησο και Εύβοια.
Ophrys ferrum equinum (πέταλο του αλόγου): Η ονομασία προέρχεται από το σχήμα του θυρεού που συνήθως μοιάζει με πέταλο αλόγου. Ποικιλόμορφο είδος της ανατολικής Μεσογείου. Τη συναντάμε σε όλη την Ελλάδα εκτός από Μακεδονία και Θράκη.
Ophrys fusca ssp cinereophila (Οφρύς η μελανή): Είδος της ανατολικής Μεσογείου. Τη συναντάμε στην Κεντρική Ελλάδα, την Εύβοια, τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, την Κρήτη.
Ophrys fusca ssp leucadica (Οφρύς της Λευκάδας): Είδος με εξάπλωση από Δαλματία έως την Τουρκία. Τη συναντούμε στη Νότια Ελλάδα, τα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου.
Ophrys lutea ssp melena (Οφρύς η μελανή): Το όνομα προέρχεται από τον χρωματισμό του χείλους. Ενδημικό είδος της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου.
Ophrys lutea ssp phryganae (οφρύς των φρυγάνων): Είδος της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου. Τη συναντάμε σε όλη την Ελλάδα, εκτός από Μακεδονία και Θράκη.
Ophrys lutea ssp sicula (οφρύς η Σικελική): Είδος της Μεσογείου. Τη συναντάμε σε όλη την Ελλάδα εκτός από Μακεδονία και Θράκη.
Ophrys mammosa (οφρύς η μαστοφόρος): Ποικιλόμορφο είδος με ευρεία εξάπλωση στην Ανατολική Μεσόγειο. Τη συναντούμε σε όλη την Ελλάδα.
Ophrys oestrifera (οφρύς η φέρουσα αλογόμυγα): Είδος που εξαπλώνεται από την Ουγγαρία ως το Ιράν και τη Γεωργία. Τη συναντάμε σε όλη την Ελλάδα εκτός από την Κρήτη.
Ophrys tenthredinifera (σφηγκάκι): Μεσογειακό είδος, τη συναντάμε σε όλη την Ελλάδα, εκτός από Μακεδονία και Θράκη.
